شهر شیراز، پایتخت فرهنگی ایران، جاذبه‌های تاریخی و معماری بی‌نظیری دارد که هرساله گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند. در میان این آثار تاریخی، خانه زینت الملک، یکی از زیباترین عمارت‌های قاجاری است که داستانی از هنر، تاریخ و فرهنگ را روایت می‌کند. این خانه که در بافت تاریخی شیراز قرار دارد، هم به دلیل معماری خیره‌کننده‌اش وهم به‌خاطر داستان زندگی صاحبش، زینت الملک قوامی مورد توجه است. در این مطلب، با این این خانه تاریخی آشنا می‌شویم. اگر قصد سفر به شیراز را دارید، می‌توانید با رزرو بلیط لحظه آخری سفر ارزان‌تری را تجربه کنید.
تاریخچه خانه زینت الملک
خانه زینت الملک شیراز، یکی از آثار مهم دوره قاجار است که در سال ۱۲۹۰ هجری قمری به دستور علی‌محمد خان قوام الملک دوم، از خاندان پرنفوذ قوام، ساخته شد. این عمارت پس از ۱۲ سال، در سال ۱۳۰۲ هجری قمری، توسط محمدرضا خان قوام الملک سوم تکمیل گردید. این خانه به نام زینت الملک قوامی، دختر حبیب‌الله خان قوام الملک چهارم، نام‌گذاری شده است. زینت الملک بانویی خیرخواه و مذهبی بود که درب خانه‌اش همواره به روی نیازمندان باز بود و سفره‌های ندری و مراسم مذهبی در این عمارت برگزار می‌کرد. خاندان قوام از نسل حاج ابراهیم‌خان کلانتر، از والیان و حاکمان شیراز در دوره‌های مختلف، بودند و نقش مهمی در تاریخ سیاسی و فرهنگی این شهر داشتند.
این خانه در سال ۱۳۵۴ با شماره ۹۳۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. با این حال، در جریان انقلاب و جنگ تحمیلی، آسیب‌هایی از جمله آتش‌سوزی در ایوان شرقی، به این بنا وارد شد. خوشبختانه، با تلاش‌های بنیاد فارسی‌شناسی و دانشگاه شیراز، این عمارت مرمت شد و امروزه به عنوان یکی از جاذبه‌های مهم شیراز میزبان گردشگران است. برای سفر به این شهر زیبا، رزرو بلیط هواپیما تهران شیراز روشی سریع و راحت برای رسیدن به این شهر است.
معماری خانه زینت الملک
خانه زینت الملک نمونه‌ای یرجسته از معماری قاجاری است که با ویژگی‌های خاص خود، هر بیننده‌ای را جذب خود می‌کند. این عمارت با زیربنای ۲۷۶۸ مترمربع و در زمینی به مساحت ۳۲۹۰ مترمربع ساخته شده است. معماری این خانه درون‌گراست، به این معنا که فضاهای داخلی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که حریم خصوصی ساکنان حفظ شود، این ویژگی در خانه‌های قاجاری رایج بود.
ورودی و هشتی خانه زینت الملک
با ورود به خانه زینت الملک، دری معرق‌کاری شده با دو سکوی سنگی در دو طرف آن، شما را به هشتی هدایت می‌کند. هشتی، فضایی سنتی در معماری ایرانی، حدفاصل بین در ورودی و حیاط است و به‌عنوان فضایی برای استقبال از مهمانان عمل می‌کرد. از هشتی، راهرویی با زاویه شمال شرقی به حیاط اصلی منتهی می‌شود.
حیاط و باغچه‌های خانه زینت الملک
حیاط مرکزی خانه زینت الملک، با دو باغچه سرسبز و دو حوض بزرگ و کوچک، فضایی دل‌انگیز و آرامش‌بخش را خلق کرده است. حوض بزرگ از شش قطعه سنگ یکپارچه ساخته شده و اطراف آن را ازاره‌های سنگی حجاری‌شده و مشبک احاطه کرده‌اند که علاوه بر زیبایی، نقش تهویه و نور رسانی به زیرزمین را دارند. کاشی‌کاری‌های هفت‌رنگ هلالی در پیشانی بنا، با تصاویری از خورشید، دو فرشته، دو شیر شمشیر به دست و آیه «نصر من الله و فتح قریب»، جلوه‌ای خاص به این عمارت بخشیده است.
اتاق‌ها و تالارها خانه زینت الملک شیراز
این خانه دارای بیش از ۲۰ اتاق است که همگی به یکدیگر راه دارند. سقف‌های چوبی اتاق‌ها با نقاشی‌هایی از گل‌ها، پرندگان و حیوانات تزیین شده‌اند، که حس طبیعت و آزادی را به ساکنان القا می‌کند. تالار شاه‌نشین در ضلع غربی، با آینه‌کاری‌ها و گچ‌بری‌های الهام‌گرفته از هنر اروپایی، یکی از زیباترین بخش‌های عمارت است. پنجره‌های ارسی با شیشه‌های رنگی، نور را به‌صورت رنگارنگ در اتاق‌ها پخش می‌کنند و جلوه‌ای رویایی به فضا می‌بخشند.
زیرزمین و موزه مشاهیر
زیرزمین وسیع این خانه، که سراسر بنا را در بر می‌گیرد، در گذشته برای انبار مواد غذایی و تسلیحات استفاده می‌شد. امروزه این زیرزمین به موزه مشاهیر شیراز، معروف به موزه مادام توسو شیراز، تبدیل شده است. در این موزه، ۵۹ مجسمه مومی از شخصیت‌های برجسته تاریخی و فرهنگی شیراز، از جمله شاپور اول، کریم‌خان زند، سعدی، حافظ و خود زینت الملک، به نمایش گذاشته شده است. این مجسمه‌ها توسط بنیاد فارسی‌شناسی و تحت نظارت استاد «شانس» طی چهار سال ساخته شده‌اند و شباهت خیره‌کننده‌ای به چهره‌های واقعی دارند.
برای اقامت در نزدیکی این جاذبه تاریخی، می‌توانید از هتل شیراز در بافت تاریخی شهر رزرو کنید و به‌راحتی به این عمارت و دیگر جاذبه‌های اطراف دسترسی داشته باشید.
امکانات و جاذبه‌های خانه زینت الملک
خانه زینت الملک امکانات متنوعی برای گردشگران فراهم کرده است که درادامه آنها را ذکر می‌کنیم:
- کافی‌شاپ دنج: در داخل عمارت، کافی‌شاپی وجود دارد که با سرو فالوده شیرازی، بستنی و عرقیجات محلی، فضایی دل‌انگیز برای استراحت فراهم می‌کند.
- عکاسی با لباس قجری: بازدیدکنندگان می‌توانند با پوشیدن لباس‌های سنتی قاجاری، عکس‌های یادگاری بگیرند.
- سرویس بهداشتی: امکانات رفاهی برای راحتی گردشگران در دسترس است.
علاوه بر این، خانه زینت الملک به جاذبه‌های دیگر شیراز، مانند نارنجستان قوام، مسجد نصیرالملک (با فاصله ۵ دقیقه)، بازار وکیل و حرم شاهچراغ، نزدیک است. راهروی زیرزمینی که خانه زینت الملک را به نارنجستان قوام متصل می‌کند، نیز از جذابیت‌های این مجموعه است.
آدرس و دسترسی به خانه زینت الملک
خانه زینت الملک در مرکز شهر شیراز، در خیابان لطفعلی‌خان زند، محله گود عرب‌ها، ضلع غربی نارنجستان قوام و نبش کوچه ۲۴ واقع شده است. این مکان به دلیل موقعیت خوبی که دارد، دسترسی آسانی دارد:
- مترو: نزدیک‌ترین ایستگاه مترو، ایستگاه وکیل‌الرعایا یا ایستگاه ولیعصر است که با حدود ۱۰ دقیقه پیاده‌روی به عمارت می‌رسید.
- اتوبوس: ایستگاه اتوبوس نزدیک به این مکان، دسترسی با حمل‌ونقل عمومی را آسان کرده است.
- خودرو شخصی: فاصله این خانه تا فرودگاه شیراز حدود ۱۰ کیلومتر (۱۵ دقیقه) و تا ایستگاه قطار حدود ۲۵ کیلومتر (۳۰ دقیقه) است.
ساعت بازدید و هزینه بلیط
خانه زینت الملک همه‌روزه، حتی روزهای تعطیل، از ساعت ۸ صبح تا ۷ عصر برای بازدید باز است. هزینه بلیط ورودی برای گردشگران ایرانی حدود ۳۰,۰۰۰ تومان و برای گردشگران خارجی حدود ۵۰,۰۰۰ تومان است (قیمت‌ها ممکن است تغییر کنند، بنابراین بهتر است پیش از بازدید استعلام کنید).
نکات مهم برای بازدید از خانه زینت الملک شیراز
هنگام بازدید از خانه زینت الملک حتماً به نکات زیر توجه کنید:
- بهترین زمان بازدید: صبح زود یا بعدازظهرها برای اجتناب از شلوغی و گرما.
- تورهای راهنما: بهتر است از تورهای محلی با راهنما استفاده کنید تا اطلاعات جامع‌تری درباره تاریخچه و معماری بنا دریافت کنید.
- نزدیکی به دیگر جاذبه‌ها: برنامه‌ریزی کنید تا در یک روز از نارنجستان قوام، مسجد نصیرالملک و بازار وکیل نیز بازدید کنید.
- عکاسی: عکاسی در این عمارت آزاد است، اما برای عکاسی حرفه‌ای ممکن است نیاز به مجوز باشد.
کلام آخر
خانه زینت الملک، با معماری بی‌نظیر، تاریخچه جذاب و موزه مشاهیرش، یکی از مقاصد مشهور گردشگری در شیراز است. این عمارت علاوه بر اینکه نمایانگر هنر و فرهنگ قاجاری است، داستان زندگی زینت الملک، بانویی خیرخواه، را نیز روایت می‌کند. با بازدید از این خانه، می‌توانید سفری به گذشته داشته باشید و از نزدیک شاهد شکوه معماری ایرانی باشید.
نظرات و پیشنهاد های شما را صبورانه می خوانیم و پاسخ می دهیم.